بروزرسانیشده در آذر 24, 1400
طرز تهیه شربت سکنجبین با عسل چطوریه؟ سکنجبین از چی درست میشه؟ سکنجبین عسلی چیه؟ یا اینکه، سکنجبین شکری چه فرقی با سکنجبین عسلی داره؟
این ها سوالاتی هستش که از ما پرسیده میشه. یا اینکه میپرسن از عسل طبیعی استفاده کنیم یا عسل تغذیه یا شکر؟
سکنجبین با عسل یکی از قدیمی ترین نوشیدنی های ایرانی است که از عسل و سرکه درست می شود و خاطرات کودکی ما روز زنده میکنه. سکنجبین معمولا در تابستان سرو می شود. گاهی با نعنا نوش جان می شود.
فهرست مطالب:
سکنجبین چیست ؟
سکنجبین کلمه پارسی سکنگبین است. این واژه از دو کلمه « سِک» به معنای سرکه و «انگبین» به معنای شهد یا عسل ترکیب شده است. با گذشت زمان این نام به دلیل سادگی تلفظ به «سکنجبین» تبدیل شد. سکنجبین ها از اشکال دارویی مهم طب سنتی ایران اندکه دارای کاربرد فراوان در دستوران حفظ سلامتی و نسخ درمانی هستند.
شیخ الرئیس ابوعلی سینا آن را دستاورد حکمای فارسی زبان میداند که از این طریق به یونانی ها رسیده است.
در برخی از منابع طب سنتی ایران فیثاغورث به عنـوان اولین سازنده و پایه گذار آن معرفـی شـده اسـت و برخـی دیگر آن را به بقراط حکیم پزشک شهیر یونانی نسبت داده انـد.
سکنجبین از دیرباز یکی از معروف ترین شربت های ایرانی بوده و ترکیب کاهو و سکنجبین به عنوان یک میان وعده لذیذ و سالم یا ترکیب آن با خیار و آبلیمو به عنوان یک نوشیدنی خوشمزه برای فرونشاندن عطش روزهای گرم تابستان استفاده می شده است.
در تهیه ی سکنجبین به جای عسل گاها از شکر نیز به عنوان شیرین کننده استفاده میشود و در این صورت به آن سکنجبین شکری گفته میشود اما قطعا ارزش تغذیه ای و خواص دارویی سکنجبین عسلی را نخواهد داشت و توصیه میشود جهت تهیه این شربت اصیل ایرانی از عسل های طبیعی استفاده شود تا علاوه بر طعم و مزه ی بهتر ارزش تغذیه ای بیشتری نیز داشته باشد.
سکنجبین در کشورهای اروپایی و آمریکا به اکسیمل شناخته می شود و در همان کشورها نیز به عنوان یک شربت اصیل ایران باستان معروف است که برای قرن های متمادی در درمان طیف وسیعی از بیماری ها از مشکلات دستگاه تنفسی و گوارش تا بیماری های قلب و عروق، تب و گلودرد مورد استفاده قرار می گرفته است.
کلمه اُکسیمل به معنای اسید (اکسی) و عسل (مل) است و ساده ترین ترکیب آن از نسبت های مساوی عسل و سرکه ی طبیعی سیب تهیه می شود.
بـه اسـتناد برآورد متون مختلف طب سنتی، 1260 نوع سـکنجبین وجـود دارد که در قیاس با سایر اشکال دارویی از تنوع بسـیار زیـادی برخوردار است.
طرز تهیه شربت سکنجبین
در نسخه های طب سنتی دستورهای مختلفی به نسبت های مختلف عسل و سرکه و گاها با سایر گیاهان دارویی ارائه شده است اما روش عمومی تهیه سکنجبین از یک واحد سرکه طبیعی سیب، ۲ واحد عسل طبیعی و ۴ واحد آب سالم تشکیل شده است که بایستی هرسه جز باهم مخلوط شده و در درون ظرف مسی حرارت داده شود تا آنقدر بجوشد تا به یک چهارم برسد و مدام کفگیری شود تابه قوام مدنظر برسد.
می توان از عرق نعناع و یا برگ نعناع تازه جهت طعم مطلوبتر نیز استفاده کرد.
لازم به ذکر است از آن جایی که در تحقیقات علمی جدید حرارت دادن عسل توصیه نمی شود می توان در مرحله آخر و بعد از ولرم شدن مخلوط سرکه و آب دمای حدود 45 – 50 درجه عسل به آن افزوده شود.
مصرف عمومی سکنجبین به صورت روزانه یک استکان بعد از هر وعده غذایی است اما برای مصارف درمانی حتما از پزشک متخصص طب سنتی مشورت بگیرید
نکته: با افزودن انواع داروهای گیاهی به سکنجبین عسلی در حـین ساخت، انواع متنوعی از سکنجبین های مختلف بدست می آید که هرکدام دارای خواص متفاوتی هستند؛ شیوه متداول افزودن این داروها به سکنجبین پایه بدین ترتیب است که گیاه یـا گیاهـان مـورد نظـر در مقـادیر مشخصـی از آب و سـرکه طبیعی خیسانده و بعد از حدود 12تا 24 ساعت، جوشـانده و صـاف میشوند و عصاره حاصل در فرایند تولید سکنجبین مورد نظـر استفاده میشود.
1. طرز تهیه سکنجبین ساده
بـا تغییر نسبت های سرکه و عسل انواع متفاوت سکنجبین ساده با خواص متفاوت تهیه میشود.
مواد لازم:
- یک لیوان سرکه انگوری
- ۴ تا ۵ لیوان عسل
- یک لیتر آب
طرز تهیه: سرکه را با عسل و آب ترکیب نموده و به طور ملایم حرارت عسل درمانی دهید. در زمان حرارت دیدن کف روی مایع را جمع کنید.
در زمان حرارت می توانید نصف لیوان عرق نعناع به ظرف سکنجبین اضافه نمایید. پس از قوام آمدن غلظت دلخواه ظرف را از روی حرارت بردارید و بگذارید سرد شود. سپس آن را صاف کرده و داخل ظرف شیشه ای نگهدارید. هر بار ۲ تا ۴ قاشق سکنجبینی با یک لیوان آب رقیق نموده و میل نمایید.
2. طرز تهیه سکنجبین با عسل (سکنجبین عسلی)
طرز تهیه سکنجبین با عسل دارای خواص بسیاری هست و پیشنهاد ما برای درست کردن شربت، این روش است.
مواد لازم:
- عسل طبیعی 1.5 فنجان
- 1 فنجان آب
- سرکه طبیعی سیب 2/3 فنجان
- 1/2 خیار ایرانی برای هر نفر، پوست کنده/بدون پوست، رنده شده (بدون دانه باشد)
- نعناع تازه به مقدار لازم
طرز تهیه:
- برای تهیه این نوشیدنی ترش شیرین باید دیگ مناسبی انتخاب کنید، بهتر است قابلمه مسی باشد. آب و عسل را در قابلمه بریزید و بگذارید بجوشد. سپس حرارت را کم کنید و بگذارید به نصف برسد (نیمی از محتویات باید بخار شود). (برای اینکه عسل برخی از خواص رو از دست نده در مرحله آخر و بعد از ولرم شدن مخلوط سرکه و آب دمای حدود 45 – 50 درجه عسل به آن افزوده شود.)
- به یاد داشته باشید که در حین گرم شدن، محتویات را به طور مکرر هم بزنید و کف ایجاد شده روی سطح را نیز هر چند وقت یکبار جدا کنید.
- در صورت تمایل می توانید یک بسته نعناع تازه اضافه کنید و بگذارید طعم آن به تدریج در آن حل شود و با مخلوط عسل و آب کمی بجوشد. برای جلوگیری از حل شدن ذرات نعناع در مایع و برای راحت تر برداشتن دسته، می توانید بسته را ببندید.
- سپس سرکه را به محتویات اضافه کنید و بگذارید بجوشد مگر اینکه مخلوط دوباره به نصف خود برسد.
- اجازه دهید شربت خنک شود و آن را از طریق یک صافی خوب در شیشه بریزید و نوشیدنی را در یخچال بگذارید.
- نوشیدنی خوب سرد شده را تا 2/3 لیوان آب یا لیوان بریزید. با دو قاشق خیار رنده شده یا تزیین کنید. در صورت تمایل چند تکه یخ اضافه کنید و سرو کنید.
با نعناع، خیار و لیموترش رو می تونید دلخواه اضافه کنید.
3. طرز تهیه سکنجبین شکری
مواد لازم:
- شکر 2 لیوان (یا پودر قند)
- 2 لیوان آب
- 1/2 فنجان سرکه انگور (سرکه سیب)
- یک دسته کوچک نعناع تازه، شسته شده
- 2 عدد خیار کوچک بدون دانه، شسته شده، پوست کنده و رنده شده
طرز تهیه:
- در یک قابلمه ته سنگین شکر و آب را با هم مخلوط کنید. روی حرارت متوسط قرار دهید و هم بزنید تا شکر حل شود. حرارت را کم کنید و به آرامی 10 تا 15 دقیقه بجوشانید.
- 1/2 فنجان سرکه را اضافه کنید و به مدت 25 تا 30 دقیقه یا تا زمانی که غلیظ شود بجوشانید. طعم و میزان شیرینی یا ترشی شربت را بچشید و تنظیم کنید.
- در یکی دو دقیقه آخر چند برگ نعناع تازه به شربت اضافه کنید.
- آن را از روی حرارت بردارید و در یخچال قرار دهید. نعنا را بردارید.
- سپس شربت را با آب یخ، خیار خرد شده مخلوط می کنند.
- با کاهوی بسیار ترد و تازه سرو کنید. می توان کمی گلاب یا آب پرتقال نیز اضافه کرد.
خواص شربت سکنجبین با عسل
مهمترین خواص درمانی سکنجبین از دیدگاه حکمای طب سنتی، سکنجبین به عنوان یک ترکیب حافظ صحت شناخته شده است.
کاربرد درمانی سکنجبین:
- درمان بیماری های با غلبه گرمی و خشکی
- درمان کبدچرب (تصفیه و پاکسازی کبد)
- رفع سردرد
- رفع عطش
- دفع صفرا
- کاهش غلظت خون
- باعث کاهش تب، بهبود درد گلو
- عملکرد معده را بهتر می کند.
- مفید برای مشکلات دستگاه گوارش و قلب و عروق
- سکنجبین فشار خون را کاهش می دهد و از حمله قلبی و سکته جلوگیری می کند.
- اثر ترکیبی عسل و سرکه سیب، نقش بسیار موثری در کاهش چربی های مضرو افزایش چربی خوب در بیماران مبتلا به چربی خون دارد.
- سرشار از ویتامین های A، K، C، D و مشتقات B است. همچنین حاوی مواد معدنی مانند آهن، فولات، پتاسیم، منیزیم، سیلیس، فسفر و کلسیم است. همانطور که می بینید می تواند نوشیدنی بسیار خوبی برای شما باشد.
دیدگاه منـابع مختلف سکنجبین، خصوصاً نوع ساده و عسلی آن متناسب با همه بدنها میدانند.
محمــد بــن زکریــای رازی هــدف اســتفاده از سکنجبین را به دو علت میداند: یکـی رفـع تشـنگی و ایجـاد سردی و فرونشـاندن گرمی و جلای معده و در حفظ صحت انسـان نقش مهمی دارند. یکی از مهـمتـرین فواید سکنجبین را، جلوگیری از بسته شدن رگها در بدن میداند.
تنوع در سکنجبین باعـث شـده که بتوان آن را برای فصول و مزاج های مختلف در افـراد سـالم به عنوان نوشیدنی مناسب توصیه کـرد و بـر اسـاس نحـوه اثـر درمـانی نیـز بـرای درمـان بیمـاری هـای مختلـف بـه صـورت اختصاصی تجویز کرد. بـر اسـاس همـین تنـوع، هـر کـدام از سکنجبین ها در شرایط زمانی، مکـانی یـا مزاجـی خاصـی کـه توصیه شده کاربرد بیشتری دارد.
بـا توجـه بـه داروهای گیاهی فراوانی که در ساخت انواع سـکنجبین بـه کـار برده میشود، خواص فـراوان درمـانی و حفـظ سـلامتی بـرای سکنجبن شمرده شده اسـت کـه آن را در زمـره پرکـاربردترین داروهای طب سنتی ایران قرار مـیدهدـ
در منـابع طب سنتی ایران از سکنجبین به عنوان شـربت سـرکه یاد شده است، بدین معنی کـه ایـن فـراورده یـک نـوع شـکل دارویی مایع از سرکه است که در فرایند شربت سازی به عنـوان جزء پایه مورد استفاده قرار گرفته است.
نکات لازم برای تهیه سکنجبین عسلینکات لازم برای تهیه سکنجبین عسلی
فواید سکنجبین عسلی
- اگر به اندازه از این شربت سنتی سکنبجبین عسلی استفاده کنند، به کاهش تجمع چربی در کبد کمک میکنند.
- شربت سکنجبین میتواند به دفع سنگ کلیه کمک کند.
- کسانی که دچار نارساییهای کبدی هستند، با مشاوره پزشک باید مصرف کنند.
- شربت سکنجبین ادرارآور است، به همین دلیل به پاکسازی مجاری ادراری و مثانه هم کمک میکند.
- زمانی که دچار گرمازدگی میشوید، این نوشیدنی دمای بدن شما را کاهش میدهد و باعث جبران کمآبی میشود.
- نوشیدن سکنجبین برای پیشگیری از تهوّع یا درمان آن مفید است.
سکنجبین سرد است یا گرم؟
سکنجین معمولا از ترکیب سرکه و عسل یا شکر تهیه می شود و نوع ساده آن مزاج گرم و خشک دارد.
شربت سکنجبین برای افراد دارای مزاج گرم باید مقدار سرکه اش بیشتر باشد.
شربت سنجبین برای مزاج های بلغمی و سوداوی، باید میزان عسل آن خیلی بیشتر در نظر گرفته شود.
عوارض سکنجبین
مصـرف خـود سـکنجبین نیـز دارای محـدودیت هـایی اسـت کـه ایـن محدودیت ها در افراد با مـزاج سـرد مهـمتـر اسـت. همچنـین مصرف طولانی مدت آن در بیماری هـای سـرد اعضـایی ماننـد رحم، معده و تارهای عصبی مضـر اسـت و ایـن عـوارض در سرد مزاج ها بیشتر بوده و با سـرعت بیشـتری اتفـاق مـیافتـد. (مصرف بیش از حد آن باعث سردرد و دل درد در این افراد میشود.)
شربت سکنجبین قند و کالری زیادی دارد. اگر بیش از حد آن را بنوشید، ممکن است باعث افزایش قند خون، بیماری دیابت و چاقی شود.
همچنین انواعی از سکنجبین که مزه ترش آنها غلبه دارد باعث تحریک سرفه شده و به ریه آسیب میزند.
نتیجه گیری
با توجه به تنوع چشمگیر انواع سکنجبین ها و توصـیه هـای موکد منابع طب سنتی ایران به مصرف ایـن فـراورده بـه عنـوان نوشیدنی افراد سالم با مزاج های مختلف و همچنـین بـه عنـوان داروی مناسب برای درمان انواع بیماری هـا بـه حسـب اجـزای دارویی افزوده شده، این شربت ایرانی کـه ریشـه در فرهنـگ و تمدن این سرزمین دارد، به عنوان یک نوشیدنی سـالم مورد استقبال قـرار گیـرد.
سکنجبین با عسل داشتن دو جزء با کیفیت های مزاج های سرد و گرم، توانـایی آن را دارد که با تغییر در نسبت های آنها متناسـب بـا هـر نـوع مزاجی تهیه شود. همچنین میتـوان بـا افـزودن انـواع گیاهـان معطر و خوش طعم همانگونه که در منابع طب سنتی ذکر شـده است، انواع متنوعی از این نوشیدنی را برای ذائقـه هـا و طبـایع مختلف تهیه کرد. (طرز تهیه سکنجبین با عسل پیشنهاد میشود به شرطی که از عسل طبیعی استفاده شود و ترکیب نسبت های مختلف)
مصرف سکنجبین عسلی بیشتر معطـوف بـه رفع عوارضی چون گرمی و خشکی و درمـان برانگیختـه شـدن صفرا، بخصوص در فصل تابستان است، ولی با توجه به امکان فراوری ترکیبات مختلف از این فراورده و تنظیم میزان ترشی و شیرینی و استفاده از انواع مواد افزودنی طبیعی میتـوان از ایـن نوشیدنی برای همه فصول و همه سنین و مزاج ها بهره برد.
اثرات درمانی سکنجبین بر اساس منابع مکتـوب طـب سـنتی ایران به حدی است که میتـوان از ایـن فـراورده اصـیل طـب سنتی ایران در بسیاری از بیماری ها استفاده کـرد.
علیرغم تنوع میزان و انوع اجزای پایه سـکنجبین و همچنـین تنـوع در نوع و مقدار گیاهان دارویـی کـه مـیتـوان بـه آن اضـافه کـرد اطلاعات کافی در مـورد ترکیبـات و مکانیسـم اثـر حاصـل از فراوری این داروی ارزشمند طب سنتی ایران از دیدگاه پزشکی رایج دردسترس نیست.
اگر علاقه مند به طرز تهیه شربت و کمپوت با عسل هستید مقاله ما رو مطالعه کنید.
سلب مسئولیت پزشکی: اطلاعات موجود در این محتوا "طرز تهیه سکنجبین با عسل" به منزله توصیه پزشکی، تشخیص یا درمان نیستند. برای اطلاعات بیشتر همیشه با یک متخصص یا پزشک خود مشورت کنید.