بروزرسانیشده در مهر 14, 1400
فهرست مطالب:
گرده افشانی زنبور
شاید زنبور عسل تنها حشرهای نباشد که در گرده افشانی گیاهان مختلف فعالیت می کند، اما بی شک یکی از مهترین گرده افشان ها به حساب میاد.و یا شاید یکی از دلائل آفرینش زنبور عسل به عنوان یک حشره مفید، گرده افشانی در باغها بر روی گل ها و در نهایت حفظ محیط زیست باشد.
حدود یک سوم از کل غذای انسان مستقیم یا غیر مستقیم از گیاهانی بدست می آید که به وسیله حشرات گرده افشانی می شوند. تقریبا ۸۰ درصد عمل گرده افشانی (توسط حشرات) به وسیله زنبورعسل انجام می شود. بسیاری از سبزی و صیفی ها مانند هویج، کرفس، پیاز، تربچه و شلغم فقط هنگامی بذر تولید می کنند که گل آنها به مقدار کافی گرده افشانی شده باشد.
همچنین تولید بذر در گیاهان علوفه ای مانند یونجه، انواع شبدر و ماشک نیاز به ملاقات زنبور دارد. اکثر درختان میوه نیز بدون گرده افشانی زنبور عسل به مقدار تولید مناسب و کیفیت مطلوب میوه نخواهند رسید.
بر اساس شواهد موجود و به طور متوسط، ارزش افزوده محصولات زراعی و باغی که در نتیجه گرده افشانی زنبور عسل ایجاد می شود، حدود ۱۴۳ بار بیشتر از ارزش عسل و سایر تولیدات کندو است.
کلنی های زنبور عسل به آسانی قابل انتقال از مکانی به مکانی دیگر هستند و در صورتی که دما مناسب باشد در هر زمان از سال می توان از آنها برای گرده افشانی بهره برد. تکثیر و پرورش زنبور عسل به مراتب نسبت به حشرات یا زنبور های گرده افشان دیگر آسان و سریع است. علاوه بر آن جمعیت این زنبور های دوست داشتنی بسیار زیاد است.
گرده افشانی در ایالات متحده آمریکا
در امر گرده افشانی توسط زنبور عسل ایالات متحده آمریکا یکی از پیشتازان این عرصه به شمار میاد. اولین مورد در سال 1909 میلادی، در گرده افشانی درخت سیب بکار گرفته شد. تعداد کلنی های مورد استفاده در آن زمان بسیار محدود بوده و به تدریج به تعداد آنها اضافه شده است. به طوری که هم اکنون تعداد زیادی از کلنی های زنبور عسل این کشور به گرده افشانی گیاهان مختلف اختصاص یافته اند.
گرده افشانی در ژاپن
در کشور ژاپن از زنبور عسل برای گرده افشانی گیاهانی نظیر گلابی ،توت فرنگی ،سیب ،کیوی ،هلو ،هندوانه و… استفاده می شود. و از زنبور مخملی (bumble bee) برای محصولاتی از قبیل گوجه، بادمجان، … استفاده می شود.
این کشور بعد از جنگ جهانی دوم، هم زمان با پیشرفت صنعتی، در جهت مکانیزه شدن کشاورزی نیز گام برداشته، و امروزه به گونه ای است که بیشتر کلنی های آن برای گرده افشانی مورد استفاده قرار میگیرد. این امر در بین باغداران و کشاورزان ژاپنی بقدری اهمیت دارد که اگر به موقع صورت نگیرد کمبود آن را در زمان برداشت محصولات خود احساس میکنند.
به عنوان مثال بیماری مشکوکی که زنبورداران امریکایی و بعضی از کشور ها را غافلگیر کرد در بهار سال 2009 میلادی به زنبورستان های ژاپن هم سرایت کرده و تلفات سنگینی به زنبورداران وارد نمود، و مشکلات بسیاری را در گرده افشانی محصولات کشاورزی بوجود آورد. در اهمیت مسئله همین بس که کشاورزان این موضوع را به مجلس کشانده و مورد بحث قرار دادند.
اجاره کلنی ها
اجاره دادن کلنی های زنبور عسل برای گرده افشانی توسط زنبوردار بسیار مقرون به صرفه است، از یک طرف جمعیت کلنی ها، در طول ابن بازه به سرعت افزایش یافته و برای جمع آوری عسل آماده می شود، و از طرف دیگر زنبورداران بابت این کار از کشاورز یا باغدار مبلغی به عنوان اجاره دریافت می کنند. مبلغ اجاره بستگی به زمان گل دهی دارد، بطور مثال، برای گیاهانی نظیر آلو، بادام و گلابی که زودتر از همه به گل می نشینند 120 دلار و گیاهانی مانند سیب 100 دلار و کیوی 80 دلار در نظر گرفته اند. با توجه به کاهش تعداد کلنی ها در سال های اخیر، احتمال افزایش قیمت در سال های آتی پیش بینی می شود.
روشهای مورد استفاده در گرده افشانی
در ژاپن کلنی های زنبور عسل به دو صورت مورد استفاده قرار می گیرند :
1. فضای باز (باغاتی که تا پایان گرده افشانی توسط شبکه توری یا پلاستیکی محصور نمی شوند)
در گیاهانی نظیر گلابی، سیب، کیوی، مرکبات و …که تا پایان گرده افشانی و ریزش گل ها توسط هیچگونه پوششی محصور نمیباشند، این امر منجربه فعالیت آزادانه زنبورها و حشرات دیگر برروی گل ها می شود، که در عمل بارور کردن مادگی گیاه بسیار موثر می باشد.
در پایان دوره، برای محافظت میوه ها در برابر تگرگ و باران های شدید و همچنین کنترل آفات و جلوگیری از ورود پروانه ها، روی درختان را توسط تورهای پلاستیکی می پوشانند، سپس موضوع را به زنبورداران اطلاع داده و آنها کلنی ها را به محل دیگری انتقال می دهند.
تعداد مناسب کلنی برای گرده افشانی در فضای باز
کلنی هایی با جمعیت زیاد برای این کار مناسبند. منتهی کنترل آنها در رابطه با بچه دهی بسیار مشکل است، تعدادی از آنها در طول دوره گرده افشانی بچه می دهند و چون کنترلی بر روی آنها نیست از دسترس خارج می شوند که در این صورت زنبوردار متضرر و باغدار خسارت می بیند. در حال حاضر از کلنی های 6 الی 8 قاب زنبور عسل برای گرده افشانی استفاده می شود و برای هر هکتار باغ سیب و گلابی 2 الی 3 کلنی مورد استفاده قرار می گیرد.
در مواقعی هم که مشکل بچه دهی وجود ندارد زنبوردار به منظور برداشت عسل و گرده افشانی از کلنی های قوی و دو طبقه استفاده می کند؛ بطور مثال برای گرده افشانی گندم سیاه (buck wheat) که در اوایل شهریور شکوفه می کند از کلنی های قوی استفاده می شود.
2. فضای بسته (گلخانه یا باغاتی که توسط شبکه توری یا پوشش پلاستیکی محصور شده اند)
در این نوع مکان ها با توجه به نوع گیاهی که در داخل آن کشت می شود از زنبورهای مخملی و یا از زنبور های عسل استفاده می شود. بطور مثال برای گیاهانی مانند؛ گوجه فرنگی و بادمجان از زنبورهای مخملی و در گیاهانی چون توت فرنگی و خیار از زنبور عسل برای گرده افشانی استفاده می کنند.
ژاپنی ها در عید کریسمس برای تزیین شیرینی و کیک از مقدار زیادی توت فرنگی استفاده می کنند که بایداز لحاظ شکل و اندازه مناسب باشند، به همین دلیل از کلنی های زنبورعسل برای این منظور سود می جویند. اندازه کلنی های مورد استفاده برای گیاه توت فرنگی 4 قاب است. تا حدود 20 سال قبل کلنی های زنبور عسل را به کشاورزان اجاره می دادند؛ ولی به علت اینکه در محیط بسته، جمعیت کلنی ها کاهش و یا از بین می رفتند زنبورداران متضرر شده، بنا براین در سال های اخیر آنها را به کشاورزان می فروشند.
شرایط کلنی های زنبور عسل برای گرده افشانی
کلنی هایی که برای این کار اختصاص داده می شوند، که حاوی ملکه خوب با حجم تخمریزی زیاد، غذای کافی، عاری از آفات و بیماری ها، و دارای 4 الی 5 قاب نوزاد باشند. موارد یاد شده فعالیت زنبورها را افزایش می دهد و در نتیجه عمل بارور سازی به خوبی انجام می گیرد.
مدت زمان لازم برای گرده افشانی
معمولا دوره گل دهی گیاهانی نظیر سیب و گلابی 12 الی 14 روز است. بهترین موقع قرار دادن زنبورها از روز سوم تا دهم ، یعنی به مدت یک هفته می باشد که این مدت برای بارور شدن مادگی گیاه کافی است. و برای گیاهانی مانند توت فرنگی که در داخل گلخانه پرورش داده می شود حدود یک ماه است.
عوامل موثر بر توسعه در گرده افشانی
بازاریابی
شکل و اندازه مناسب میوه ها یکی از مواردی است که باغداران را تشویق به گرده افشانی توسط زنبور عسل می کند ، این موضوع در بسیاری از کشور ها بخصوص ژاپن، مسئله مهمی در بازاریابی می باشد. به طوری که میوه های کوچک و نافرم با قیمت خیلی ارزانتر به فروش می رسند.
ترویج
کشاورزان باید به زنبورعسل، به عنوان یک نهاده در کنار نهاده های دیگری چون کود، بذر، سم و … که در امر تولید نقش محوری دارند، توجه کنند. آگاهی از مزایای گرده افشانی، که توسط مروجین کشاورزی به عنوان رابط بین کشاورز و زنبوردار عمل می کنند، باعث پیشرفت در این مسئله می گردد. اگر موضوع ترویج به نحو احسن مد نظر قرار گیرد، درآمد حاصل از آن، در کنار سایر فرآورده های زنبور عسل نقش شایانی در اقتصاد زنبورداران ایفا کرده، ضمن آنکه در افزایش محصولات کشاورزی نیز تاثیر بسزایی دارد.
ممنون که تا انتهای این مقاله مارو همراهی کردید.
اگر باغدار هستید تجربه خودتون رو از حضور یا عدم حضور کلنی های زنبور عسل در نزدیکی باغ خودتون رو با ما به اشتراک بزارید.
منتظر نظرات سازنده شما عزیزان هستیم.
سلب مسئولیت پزشکی: اطلاعات موجود در این محتوا "گرده افشانی و نقش زنبور عسل" به منزله توصیه پزشکی، تشخیص یا درمان نیستند. برای اطلاعات بیشتر همیشه با یک متخصص یا پزشک خود مشورت کنید.